Szczegółowy Przebieg działań wojennych.

Miejscowy Przekaz mówi, że w miejscu tym Rosjanie stracili kapelana jednego z Partii z czasów Powstania Styczniowego,
którego następnie pochowano w tym właśnie miejscu. Należy

Siły Powstańcze oraz Rosyjskie.

Straty Powstańców i Rosjan.

Nazwiska poległych Powstańców oraz uczestników boju.

Przekazy Archiwalne.

Przekazy ustne.

Paweł Ajdacki sugeruje, że data 5 maja 1859 r. może z dużym prawdopodobieństwem odnosić się do szalejącej wtedy zarazy, że być może pod kopcem jest także zbiorowa mogiła zmarłych wtedy osób.

Fundacja pomnika.

Zgodnie z datą na pomniku, ufundowany został on w roku 1904.  A zatem w roku wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej. Był to początek pewnego rodzaju odwilży Rosjan wobec Polaków. Nie mniej nadal zakazane było jawne czczenie bohaterów Powstania Styczniowego. Być może z tego powodu na tablicy umieszczono datę 1859 roku? To data cztery lata wcześniejsza od wybuchu Powstania Styczniowego, któremu poświecony został Pomnik.

Inaczej okoliczności Fundacji pomnika opisuje Paweł Ajdacki  w Rok 1863 – 1864. Klęska i chwała

 "Skromny i niewiele mówiący pomnik na mogile został ufundowany przez Franciszka Skibińskiego z Gródka w 1904 r. W jego zamyśle stanowił on trwałe upamiętnienie powstańczej mogiły. Jest to prosty krzyż żelazny z 1904 r., na cokole, którego widnieje data 5 maja 1859 r. Data ta odnosi się prawdopodobnie do szalejącej wtedy zarazy. Być może pod kopcem jest zbiorowa mogiła zmarłych wtedy osób. Na cokole krzyża umieszczono tablicę z inskrypcją: Boże wznieś ducha naszego. Roku 1859, 5 maja Rodacy. Roku 1904 3 maja. " .

Na kopcu znajduje się także kamień polny z tablicą ku czci żołnierzy Wojska Polskiego wałczących w rejonie Wiązowny w 1920 r. w dniach 13-17 sierpnia broniąc bolszewikom dostępu do Warszawy.

A także kamień polny upamiętniający żołnierzy Armii Krajowej VII Obwodu "Obroża" IV Rejon Fromczyn.

Prawna Ochrona miejsc pamięci narodowej.

Zagrożenia.

Możliwość wystąpienia nieznanych mogił wojennych.

Bardzo duża. Zwłaszcza wobec informacji, że kopiec mógł być usypany (wykorzystany) już w czasach Powstania Kościuszkowskiego. Wzgórze wykorzystywane było także jak element linii obronnych Wojska Polskiego walczących w rejonie Wiązowny z wojskami bolszewickimi w sierpniu 1920 roku.

Lokalizacja na mapie.

 

Literatura:

Paweł Ajdacki, Rok 1863 – 1864. Klęska i chwała, w Śladami powstania styczniowego Aspekty historyczne i krajoznawcze
Pod redakcją Józefa Partyki i Mieczysława Żochowskiego, Warszawa 2014,

Szlak Niepodległości jest narzędziem edukacyjnym stworzonym przez Fundację na rzecz Krajobrazu Kulturowego.

Szlak pomyślany został jednocześnie jako Przewodnik Turystyczny, narzędzie edukacyjne na potrzeby organizacji terenowych gier historycznych oraz element realizacji misji naszej Fundacji związanej z ochroną miejsc pamięci narodowych zaś szczególnie grobów i cmentarzy wojennych.