Szlak Niepodległości      
Szlak Niepodległości
Fundacja na Rzecz Ochrony Krajobrazu Kulturowego

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz ze środków Gminy Stanisławów.


Mogiła Powstańców Styczniowych w Lesie na wysokiej skarpie rzeki Świder w Mlądzu.
(gmina Wiazowna, pow. otwocki).

   

W lesie na skarpie nadświdrzańskiej znajduje się zbiorowa mogiła nieznanych powstańców 1863 r.

Byli to najprawdopodobniej żołnierze z oddziału płk Siemomysła Kuczyka, ciężko ranni 3 marca 1863 r. w potyczce pod Glinkami k. Glinianki i zmarli z odniesionych ran w czasie marszu oddziału.

Mogiła położona jest w miejscu dawnej mogiły cholerycznej koło nieistniejącego już mostu na Świdrze. Na niej ustawiony jest kamienny pomnik, sześcian o wymiarach około 1x1 m, ufundowany przez Franciszka Skibińskiego w 1907 r. Na dwóch bokach kamienia wyryte są inskrypcje: Bogu Przedwiecznemu Chwała! Gródek 1907 i fundator Józef Skibiński właściciel majątku Gródek 1915 r.

Oddział Kuczyka był jednym  pierwszych oddziałów formowanych na terenie obwodu Stanisławowskiego (już w początkach lutego 1863 roku), rekrutował się głównie z miejscowych ochotników, głownie mieszkańców okolic Stanisławowa, co miało związek z dużym wsparciem forowania oddziału Kuczyka przez cywilnego Naczelnika obwodu stanisławowskiego Ludwika Krokowa, zaś naczelnikiem wojskowym był Józef Jankowski "Szydłowski".

Szczegółowy Przebieg działań wojennych.

Na początku marca do garnizonu w Nowomińsku przybył z Warszawy płk Reyenthal wraz z 3 i 4 kompanią kostromskiego pułku piechoty i sotnią kozaków (łącznie 500 żołnierzy) z zadaniem zniszczenia Oddziału płk Kuczyka. Dowiedziawszy się o miejscu pobytu powstańców, Reyenthal wyruszył ze swoimi żołnierzami przed świtem 3 marca z Nowomińska w kierunku majątku Ruda.

Na wiadomość o zbliżaniu się rosyjskiej kolumny płk Kuczyk cofnął swój Oddział na południe w głąb lasu w rejon wsi Glinki (dzisiaj nazywa się ona Glinanka II). Doszło tutaj do porannej, gwałtownej potyczki, w której żadna ze stron nie odniosła zwycięstwa. Mając kilku ciężko rannych oraz przeważającego liczebnie przeciwnika płk Kuczyk przerywa walkę i przez Lipowo, Malcanów, Żanęcin, Mlądz (Tu właśnie grzebie zmarłych od ran) maszeruje do Karczewa. Po minięciu miasteczka, za Otwockiem Małym (nazywanym wtedy Otwockiem Zagórnym) w terenie leśnym, nad wiślaną skarpą urządza na  ścigających go Rosjan zasadzkę. W wieczornej walce żołnierze Reyenthala zostają pokonani. Ginie lub zostaje rannych 40 rosyjskich żołnierzy, a reszta w popłochu wycofuje się do Karczewa. Oddział płk Kuczyka traci 7 poległych i 8 rannych żołnierzy. Polegli zostają pochowani w bratniej mogile (istniejącej do dzisiaj) na skraju wsi w miejscu zwanym Osiny. Wśród spoczywających tutaj powstańców został pochowany mieszkaniec Karczewa Józef Kuźmiński.

W nocy po bitwie powstańcy przeprawiają się przez Wisłę pod Nadbrzeżem i maszerują przez Gassy do folwarku
Goździe koło Jeziornej. W nocy Reyenthal porządkuje swoje oddziały w Karczewie i przeprawia się przez Wisłę w ślad za powstańcami. Rano 4 marca 1863 r. na nieprzygotowanych do walki powstańców uderzają Rosjanie. Bitwa jest krótka i krwawa.  Rosjanie po walce dobijają rannych. Oddział płk Kuczyka zostaje doszczętnie rozbity. Straty powstańców wynoszą 70 poległych, kilku rannych i 9 wziętych do niewoli; 80 powstańców z rannym płk Kuczykiem przeprawia się ponownie przez Wisłę i wycofuje w kierunku Nowomińska.

Po tej klęsce Oddział nie został odbudowany.

Opis za: Paweł Ajdacki, Rok 1863 – 1864. Klęska i chwała, w Śladami powstania styczniowego Aspekty historyczne i krajoznawcze
Pod redakcją Józefa Partyki i Mieczysława Żochowskiego, Warszawa 2014, str. 31-32
 

Siły Powstańcze oraz Rosyjskie.

Straty Powstańców i Rosjan.

Nazwiska poległych Powstańców oraz uczestników boju.

Przekazy Archiwalne.

Fundacja pomnika.

Ufundowany przez Franciszka Skibińskiego w 1907 r. Na dwóch bokach kamienia wyryte są inskrypcje: Bogu Przedwiecznemu Chwała! Gródek 1907 i fundator Józef Skibiński właściciel majątku Gródek 1915 r. W 2005 r. przedstawiał już opłakany stan. Brakowało wieńczącego go krzyża oraz na zanieczyszczonym, obrośniętym mchem i glonami kamieniu widoczne były liczne ubytki. W tym też roku staraniem prezesa otwockiego Oddziału PTTK Pawła Ajdackiego oraz Pawła Tywoniuka i Sebastiana Rakowskiego pomnik wraz z otoczeniem został odrestaurowany (ryc. 4). Na jego szczycie został umieszczony odnowiony krzyż z lat 20. XX w. Na krzyżu została umieszczona tabliczka metalowa z wyrytą inskrypcją: Zbiorowa mogiła powstańców styczniowych 1863–1864 poległych w walce z rosyjskim zaborcą. Cześć ich pamięci. PTTK Oddział Otwock 2005. Ponowne poświęcenie pomnika odbyło się 22 stycznia 2007 r. w 144 rocznicę wybuchu powstania styczniowego.

 

 

Prawna Ochrona miejsc pamięci narodowej.

Zagrożenia.

 

 

 

 

 

Po zmianie układu drogowego w latach 60. XX w. zapomniano o nim. Przez kolejne lata pomnik niszczał i podupadał. W 2005 r. przedstawiał już opłakany stan. Brakowało wieńczącego go krzyża oraz na zanieczyszczonym, obrośniętym mchem i glonami kamieniu widoczne były liczne ubytki. W tym też roku staraniem prezesa otwockiego Oddziału PTTK Pawła Ajdackiego oraz Pawła Tywoniuka i Sebastiana Rakowskiego pomnik wraz z otoczeniem został odrestaurowany. Na jego szczycie został umieszczony odnowiony krzyż z lat 20. XX w. Na krzyżu została umieszczona tabliczka metalowa z wyrytą inskrypcją: Zbiorowa mogiła powstańców styczniowych 1863–1864 poległych w walce z rosyjskim zaborcą. Cześć ich pamięci. PTTK Oddział Otwock 2005. Ponowne poświęcenie pomnika odbyło się 22 stycznia 2007 r. w 144 rocznicę wybuchu powstania styczniowego. Chociaż mogiła leży na terenie administracyjnie należącym do gminy Wiązowna to w nielicznych publikacjach określana jest jako znajdująca się w Mlądzu.


Zgodnie z przyjętą przez Rząd Narodowy na początku powstania zasadą, każdy  powiat powinien wystawić oddział zbrojny.

Tak też było w powiecie stanisławowskim, do którego należały rozległe tereny dzisiaj wchodzące w skład m.in. powiatów otwockiego, mińskiego i garwolińskiego.

Na początku lutego 1863 r. na terenach położonych wokół Stanisławowa rozpoczęto formowanie oddziału powiatowego, którego dowódcą został były oficer armii rosyjskiej, płk Siemomysł Kuczyk. Dzięki dobrej współpracy z miejscowym naczelnikiem cywilnym Ludwikiem Krokowem zdołał sformować Oddział liczący około 250 strzelców i kosynierów oraz 50–60 kawalerzystów.

(Paweł Ajdacki, Rok 1863 – 1864. Klęska i chwała, w Śladami powstania styczniowego Aspekty historyczne i krajoznawcze
Pod redakcją Józefa Partyki i Mieczysława Żochowskiego, Warszawa 2014, str. 31
)
   

Opis za: Paweł Ajdacki, Rok 1863 – 1864. Klęska i chwała, w Śladami powstania styczniowego Aspekty historyczne i krajoznawcze
Pod redakcją Józefa Partyki i Mieczysława Żochowskiego, Warszawa 2014, str. 34

Możliwość wystąpienia nieznanych mogił wojennych.

Lokalizacja na mapie.

Literatura:

Paweł Ajdacki, Rok 1863 – 1864. Klęska i chwała, w Śladami powstania styczniowego Aspekty historyczne i krajoznawcze
Pod redakcją Józefa Partyki i Mieczysława Żochowskiego, Warszawa 2014, str. 31-32
 

 

Szlak Niepodległości jest narzędziem edukacyjnym stworzonym przez Fundację na rzecz Krajobrazu Kulturowego.

Szlak pomyślany został jednocześnie jako Przewodnik Turystyczny, narzędzie edukacyjne na potrzeby organizacji terenowych gier historycznych oraz element realizacji misji naszej Fundacji związanej z ochroną miejsc pamięci narodowych zaś szczególnie grobów i cmentarzy wojennych.

Lista dostępnych punktów Szlaku Niepodległości

 

fundacja @ krajobraz.org.pl 

KOD QR miejsca pamięci.  Gdyby obok tego miejsca nie było tabliczki z takim kodem, prosimy o poinformowanie o tym naszej Fundacji. Mniejszy kod QR 8mieszczony na tablicy linkuje do punktowanego zadania.

Zapraszamy na stronę społecznościową Szlaku Niepodległości.