|
 |
Krzyż
upamiętniający zmarłych z
ran powstańców styczniowych
z oddziału majora
Józefa Jankowskiego, który
po potyczce z wojskami
rosyjskim
pod Górkami
w dniu 25 maja 1863 r.
przeszedł na północną stronę
traktu brzeskiego. Oddział
Jankowskiego udał się
następnie w rejon Chobotu i
Michałowa (gdzie 28 maja
zorganizował kolejną udaną
zasadzkę na moskali).
Pierwszy
krzyż stał na mogile
zmarłych powstańców która
znajdowała się około 20
metrów dalej w kierunku
północnym. Stary spróchniały
krzyż zastąpiono nowym,
który ufundowano w 1990 r. i
postawiono w obecne miejsce
Za: SACRUM ZIEMI DĘBSKIEJ,
Redakcja: Krzysztof
Kalinowski, Bogdan Kuć,
Piotr VASCO Wasilkowski
|
|
fot. za
Za: SACRUM ZIEMI DĘBSKIEJ,
Redakcja: Krzysztof
Kalinowski, Bogdan Kuć,
Piotr VASCO Wasilkowski |
|
Szczegółowy
Przebieg działań
wojennych.
Oddział Jankowskiego
forsownym marszem
przybył pod
Wiązownę, gdzie pod
Górkami na trakcie
lubelskim dokonał
udanego ataku na
wojska rosyjskie
prowadzące rekruta z
Lublina do Warszawy.
Następnie oddział
Jankowskiego
powracał w okolice
Stanisławowa, gdzie
zapewne pozostawił
tabory. Wg Dziennika
Powszechnego (gazeta
prorosyjska), na
partie Jankowskiego
natrafił ok 5 po
południu wysłany z
Mińska oddział
rosyjski. Wg opisu
zabito 60 powstańców
(Rosjanie straty
powstańcze zawyżali)
oraz pojmano 39,
przejęto broń i
bagaże. Trudno
powiedzieć, czy
Rosjanie faktycznie
spotkali powracający
spod Wiązowej
oddział
Jankowskiego, czy
może natrafił na
jakiś tabory, czy
podjazdy oddziału,
co by można
wnioskować z opisu
przejętej broni i
bagaży? Trudno
zweryfikować straty
oddziału
Jankowskiego, należy
pamiętać, że już 3
dni później dokonuje
on kolejnej udanej
zasadzki pod
Michałowicami na
trakcie litewskim,
co by oznaczało, że
potyczka ta w sposób
znaczący nie
osłabiła siły
oddziału
Jankowskiego.
Siły
Powstańcze oraz
Rosyjskie
Wg przekazu
dziennika
Powszechnego,
oddział Jankowskiego
liczył 600 ludzi.
Straty
Powstańców i Rosjan.
Straty Powstańców wg
dziennika
Powszechnego
określono na 60
poległych i 39
pojmanych, wydaje
się, że krótka notka
dotyczy obu potyczek
stoczonych przez
oddział
Jankowskiego. Straty
pod Wiązowną
wyniosły 6 zabitych
żołnierzy oraz 4
uwolnionych
rekrutów. Opis strat
rosyjskich pokrywa
się z relacją
Czasu. wg której
Rosjanie do Warszawy
z pod Wiązowny
zabrali jedynie
ciało zabitego
oficera oraz 8
rannych żołnierzy
rosyjskich. mamy
zatem do czynienia z
wojenną propagandą.
Ilu Powstańców
poległo nad Mienią w
Dębe Wielkich?
Zapewne góra ok
20stu. Ilu Rosjan?
Była to zasadzka,
konni Kozacy mogli
oddać kilka salw i
się wycofać nawet
bez większych strat.
Nie podjęli pościgu,
a zatem można
przypuszczać, że
Powstańcy posiadali
dużą przewagę
liczebną. Wg
przekazów
miejscowych sami
podjęli poległych z
pola walki i sami
ich pochowali w
Ostrowi Kani.
Nazwiska
poległych Powstańców
oraz uczestników
boju.
Ranny w rękę został
major Adam
Zieliński.
Przekazy Archiwalne.
Dziennik Powszechny
: pismo urzędowe,
polityczne i
naukowe. 1863, nr
118 (27 maja)
Fundacja
pomnika.
Krzyż ustawiła
ludność miejscowa w
roku w roku 1901,
zastąpiony nowym
krzyżem w roku 1990
Prawna Ochrona
miejsc pamięci narodowej.
Brak ochrony
prawnej. Grób
zbiorowy, wskazane
jest przeprowadzenie
badań geofizycznych
określający dokładny
zasięg grobu
wojennego,
ewentualne badania
archeologiczne bez
eksploracji
szczątków jedynie w
kierunku ustalenia
dokładnej liczby
poległych.
Zagrożenia.
Z uwagi na
nieokreśloną
dokładnie
lokalizację grobu
wojennego, oraz brak
ochrony prawnej,
grób wojenny
potencjalnie
zagrożony.
(Możliwość
wystąpienia nieznanych mogił wojennych
Wg przekazów
miejscowych
Powstańcy polegli w
zasadzce przy
rzeczce Mieni, a
zatem ok 1km od
miejsca pochowania.
Fakt przeniesienia
poległych towarzyszy
oraz brak pościgu ze
strony oddziału
rosyjskiego
sugerować może, że
wojska rosyjskie
musiały się jednak
cofnąć. Nieznane są
straty rosyjskie.
Potencjalnie w
rejonie potyczki
może się znajdować
nieznana mogiła
wojenna, miejscowa
ludność mogła też
cześć poległych
pogrzebać na
cmentarzy w Dębe
Wielkim.
Lokalizacja na
mapie.
(
w tym także na
fragmentach map
historycznych)
Literatura:
Paweł
Ajdacki: Rok 1863 –
1864. Klęska i
chwała
Dziennik Powszechny
: pismo urzędowe,
polityczne i
naukowe. 1863, nr
118 (27 maja)
Aleksander Nowolecki
1825-1884 Pamiątka
dla rodzin polskich
: krótkie wiadomości
biograficzne o
straconych na
rusztowaniach,
rozstrzelanych,
poległych na polu
boju oraz zmarłych w
więzieniach, na
tułactwie i na
wygnaniu syberyjskim
: 1861-1866. Cz. 1
Czas. [R.16], Ner
123 (2 czerwca
1863), 1863
SACRUM ZIEMI
DĘBSKIEJ, Redakcja:
Krzysztof
Kalinowski, Bogdan
Kuć, Piotr VASCO
Wasilkowski
Szlak
Niepodległości
jest narzędziem
edukacyjnym
stworzonym przez
Fundację na rzecz
Krajobrazu
Kulturowego.
Szlak pomyślany
został jednocześnie
jako Przewodnik
Turystyczny,
narzędzie edukacyjne
na potrzeby
organizacji
terenowych gier
historycznych oraz
element realizacji
misji naszej
Fundacji związanej z
ochroną miejsc
pamięci narodowych
zaś szczególnie
grobów i cmentarzy
wojennych.
Lista dostępnych punktów Szlaku Niepodległości
fundacja @ krajobraz.org.pl
|