H. Cederbaum,
Powstanie
Styczniowe,
Wyroki Audytoryatu
Polowegoza lata
1863,1864,1865 i
1866,Księgarnia
Gebethnera i
Wolffa, Warszawa
–Lublin –Łódź
–Kraków 1917, s. 68.
Szczegółowy
Przebieg działań
wojennych.
|
Komitet Centralny Narodowy – pełniący funkcję rządu powstańczego powołał specjalną jednostkę dywersyjną Żandarmerię stałą i Żandarmerię tajną. Na czele tej
Organizacja stanął
Ignacy Chmieleński –
syn carskiego
generała. Do zadań Żandarmerii stałej "Sztyletników" z sekcji żandarmerii
stałej należała ochrona
władz centralnych w
stolicy i na
prowincji, szybko jednak ich działalność została rozszerzona o zadania dywersyjne, związane z zapewnieniem aprowizacji oddziałów, poborem podatków (kontrybucji) na rzecz Powstania oraz prowadzeniem śledztw i wykonywaniem wyroków wobec zdrajców i kolaborantów - w tym także przeprowadzania egzekucji.
Sztyletnicy z sekcji
żandarmerii tajnej
mieli za zadanie
wykonywać wyroki
śmierci na
szpiegach, zdrajcach
powstania oraz
egzekwować wyroki
orzeczone przez
powstańcze sądy
narodowe. Po
przemianowaniu
Komitetu Centralnego
Narodowego na Rząd
Narodowy organizację
nazywano też Strażą
Bezpieczeństwa,
czyli powstańczym
kontrwywiadem, a
także V Oddziałem
Żandarmerii (tzw.
żandarmi wieszający).
Na terenie powiatu
stanisławowskiego
działały co najmniej
cztery ok 30 osobowe
oddziały żandarmerii
narodowej dowodzone
przez:
|
|
-
Władysława
Strzyżewskiego,
- Władysława Krzeszewskiego,
- Adama
Bertrama
-por. Józefa
Kamińskiego.
Odziały te
niejednokrotnie
działały bardzo
brutalnie, wręcz
siejąc terror, ich
zadaniem było nie
tylko ściganie
zdrajców ale także
ściąganie kontrybucji
oraz dokowanie
rozbojów, głownie na
urzędach państwowych
i gminnych.
Wyroku na zdrajcy z
Natolina dokonał
taki właśnie
oddział. Z relacji
mieszkańców wiemy,
że w zdradę, raczej
mimowolnie,
zamieszany był także
drugi z braci
Piotrowskich, który
jednak za
wstawiennictwem osób
miejscowych uniknął
egzekucji. Nie mniej
jakiś czas po tych
wydarzeniach i niego
pojawili się
przedstawiciel
żandarmerii
powstańczej
dokonując
aresztowania dwóch
mieszkańców
Natolina, choć brak
jest przekazu o
wykonaniu na tych
osobach wyroku
śmierci,
prawdopodobnie z
osób tych ściągnięto
kontrybucję oraz
poddano je karze
cielesnej.
Cytując
Mariusza Czyżaka
(PRAWO KARNE
WOJSKOWE POWSTANIA
STYCZNIOWEGO)
"Reasumując,
można w konsekwencji
uznać regulacje
prawodawstwa karnego
wojskowe powstania
styczniowego za
przykład typowych
rozwiązań
legislacyjnych
towarzyszących
funkcjonowaniu
formacji wojskowych
prowadzących walkę
niepodległościową w
warunkach wojny
partyzanckiej, bez
wsparcia stałych
struktur władzy
publicznej, gdzie
jednym z
podstawowych wyzwań
stało się
utrzymanie
dyscypliny wojskowej
i reakcja na przemoc
ze strony wojsk
okupacyjnych.
Co więcej, w
sytuacji, gdy
Państwo Polskie
pozbawione zostało
legalnie
funkcjonującej
władzy ustawodawczej
i oficjalnego oraz
ewoluującego
prawodawstwa,
prawo
karne wojskowe
stanowiło realnie
istniejący i
przeobrażający się
element polskiego
systemu prawnego,
niezależny od prawa
karnego zaborczego."
Podobne miejsce
znajduje się w
gminie Pilawa, gdzie
w lesie k. Natolina (gm.
Osieck) powieszono
zdaję, który 18 marca 1863r.
wskazał Kozakom miejsce
odpoczynku Oddziału
Jankowskiego i Zielińskiego,
które po przegranej bitwie
pod Dziecinowem i
Zambrzykowem próbowały
przedostać się w okolice
Stanisławowa.
|
|
|
|
Siły
Powstańcze oraz
Rosyjskie.
Straty
Powstańców i Rosjan.
Nazwiska
poległych Powstańców
oraz uczestników
boju.
Przekazy Archiwalne.
Fundacja
pomnika.
Prawna Ochrona
miejsc pamięci narodowej.
Zagrożenia.
Możliwość
wystąpienia nieznanych mogił wojennych.
Lokalizacja na
mapie.
Literatura:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Sztyletnicy
http://konstancinjeziorna.blox.pl/2013/05/Sztyletnicy-Lurzyca.html
Zeszyty Historyczne
Ziemi Garwolińskiej,
nr 19, Garwolin
2013.
MARIUSZ CZYŻAK w
PRAWO KARNE WOJSKOWE
POWSTANIA
STYCZNIOWEGO.
http://powstaniestyczniowe.nck.pl/?p=1498
H. Cederbaum,
Powstanie
Styczniowe,
Wyroki Audytoryatu
Polowegoza lata
1863,1864,1865 i
1866,Księgarnia
Gebethnera i
Wolffa, Warszawa
–Lublin –Łódź
–Kraków 1917, s. 68.
Szlak
Niepodległości
jest narzędziem
edukacyjnym
stworzonym przez
Fundację na rzecz
Krajobrazu
Kulturowego.
Szlak pomyślany
został jednocześnie
jako Przewodnik
Turystyczny,
narzędzie edukacyjne
na potrzeby
organizacji
terenowych gier
historycznych oraz
element realizacji
misji naszej
Fundacji związanej z
ochroną miejsc
pamięci narodowych
zaś szczególnie
grobów i cmentarzy
wojennych.
Lista dostępnych punktów Szlaku Niepodległości
fundacja @ krajobraz.org.pl
KOD QR miejsca pamięci. Gdyby obok
tego miejsca nie było tabliczki z takim kodem, prosimy o
poinformowanie o tym naszej Fundacji. Mniejszy kod QR
8mieszczony na tablicy linkuje do punktowanego zadania.
Zapraszamy
na stronę społecznościową Szlaku Niepodległości.
|