Fotografia miejsca pamięci

W czasie budowy linii kolejowej Tłuszcz-Pilawa w latach 1896-1897, krzyż ten został przeniesiony około 50 metrów na zachód na obecne miejsce.
Podczas odkopywania krzyża znaleziono jaszczyk tatarski z różnymi kosztownościami (prawdopodobnie monety i biżuteria). Człowiek, który odkopał skarb ufundował drugi krzyż i postawił go obok krzyża powstańczego. Około 1930 roku, do dwóch wcześniej  wspomnianych krzyży dostawiono trzeci, który stał wcześniej w rejonie dzisiejszych zabudowań K. Gniado i H. Mroziewicza. Ponieważ krzyż ten był zupełnie spróchniały, zrobiono nowy ale postawiony został w nowe miejsce (możliwe, że pochodził również z czasów Postania Listopadowego i dlatego został tam postawiony). Od tamtego czasu stoją trzy krzyże.

Szczegółowy Przebieg działań wojennych.

W starciu pod Cyganką (obecnie gmina Dębe Wielkie). Cofające się spod Dobrego oddziały gen. Jana Skrzyneckiego osłaniał batalion ppłk Adama Wolskiego, który pod Cyganką został otoczony przez oddziały rosyjskie gen. Sackena. Polacy z bagnetem w ręku torowali sobie drogę odwrotu. Mimo dotkliwych strat batalion zdołał wydostać się z okrążenia. Poległych żołnierzy pochowano w mogile pod wsią Cyganka i pod wsią Rysie (gmina Dębe Wielkie). Pod Cyganką miejsce pochówku do 2011 roku upamiętniały
krzyże – dwa drewniane ufundowane w 1951 roku i jeden metalowy z 1971 roku. Dnia 15 maju 2011 roku społeczność lokalna (z inicjatywy społecznika Bogdana Kucia – prezesa Stanisławowskiego Towarzystwa Historycznego) ufundowała kamień z mosiężną tablicą z napisem; „Zbiorowa mogiła żołnierzy Wojska Polskiego 2. Pułku Strzelców Pieszych poległych w potyczce z Rosjanami
w dniu 18 lutego 1831 r. Chwała zwyciężonym. Cyganka 29 XI 2010” (pierwotne odsłonięcie planowano w 180. rocznicę wybuchu powstania). Warto dodać, iż otoczenie trzech krzyży w Cygance było także miejscem czasowego pochówku żołnierzy z września 1939 roku. W 1940 roku ich szczątki zostały ekshumowane na cmentarz parafialny w Mińsku Mazowieckim − walki o Cygankę
w 1939 roku upamiętnia kamień z tablicą przed miejscową szkołą podstawową. Pod wsią Rysie natomiast mogiły powstańcze (szacowane na 50−80 osób) upamiętniają dwa drewniane krzyże, na jednym z nich wyryto „1830−1986”.

za: Powstanie listopadowe 1830–1831 Dzieje – historiografia – pamięć, red Tadeusz Skoczek, Warszawa 2015

Siły Powstańcze oraz Rosyjskie

Straty Powstańców i Rosjan.

W walce poległo lub zostało wziętych do niewoli 189 polskich żołnierzy. Reszta oddziału przebiła się w kierunku Okuniewa.

Nazwiska poległych Powstańców oraz uczestników boju.

Przekazy Archiwalne.

Hieronim Kunaszowski, Życiorysy uczestników Powstania Listopadowego, Lwów 1880 , str. 101

Fundacja pomnika.

Prawna Ochrona miejsc pamięci narodowej.

Zagrożenia.

Możliwość wystąpienia nieznanych mogił wojennych

Powstanie listopadowe 1830–1831 Dzieje – historiografia – pamięć, red Tadeusz Skoczek, Warszawa 2015

Callier Edmund, Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w roku 1831, Poznań 1887, str. 6-7  

Odsłonięcie pomnika-mogiły żołnierzy, Powstania Listopadowego w Cygance

Szlak Niepodległości jest narzędziem edukacyjnym stworzonym przez Fundację na rzecz Krajobrazu Kulturowego.

Szlak pomyślany został jednocześnie jako Przewodnik Turystyczny, narzędzie edukacyjne na potrzeby organizacji terenowych gier historycznych oraz element realizacji misji naszej Fundacji związanej z ochroną miejsc pamięci narodowych zaś szczególnie grobów i cmentarzy wojennych.

Lista dostępnych punktów Szlaku Niepodległości

 

fundacja @ krajobraz.org.pl 

 

Zapraszamy na stronę społecznościową Szlaku Niepodległości. KOD QR miejsca pamięci.  Gdyby obok tego miejsca nie było tabliczki z takim kodem, prosimy o poinformowanie o tym naszej Fundacji. Mniejszy kod QR umieszczony na tablicy linkuje do punktowanego zadania.